Bij een normaal gezichtsvermogen komt er eerst licht via het hoornvlies het oog binnen. Vervolgens gaat dit licht dan door de pupil en de lens en wordt het lichtbeeld scherp gesteld op een plaats op het netvlies aan de achterzijde van het oog. Deze plek wordt ook wel de gele vlek oftwel de macula genoemd.
Astigmatisme is het gevolg van een vervorming van het oog: de vorm van het hoornvlies is meer ovaal en minder symmetrisch dan bij de normale ronde vorm het geval is. Door een dergelijke vervorming stelt het lichtbeeld zich scherp op plekken voor en/of achter het netvlies, en dus niet op het netvlies zelf. Beelden zullen daardoor vervormd of wazig worden.
Personen die last hebben van astigmatisme kunnen eveneens van tijd tot tijd te maken hebben met oog- en hoofdpijn. Astigmatisme is een stoornis welke veel voorkomt en kan zowel bij bijziendheid als bij verziendheid ontstaan. Een vervormd of wazig beeld ten gevolge van astigmatisme kan gecorrigeerd worden met behulp van een bril of van contactlenzen.
De vorm van astigmatisme welke het meest voorkomt reeds vanaf de geboorte aanwezig en is te wijten aan een lichte kromming van het hoornvlies in allebei de ogen. In plaats van rond is het dan ovaal met een steile welving naar de ene kant en een lichte naar de andere. Dit type astigmatisme kan geleidelijk verergeren naarmate een mens ouder wordt. Astigmatisme is minder vaak te wijten aan een oogaandoening zoals keratoconus of letsel aan het oog dat een litteken op het hoornvlies heeft veroorzaakt.
Vrijwel iedereen heeft wel een lichte vorm van astigmatisme, waarbij men niet veel merkt aan het gezichtsvermogen. Ernstigere vormen van astigmatisme kunnen echter wel tot problemen leiden. Zo kan astigmatisme het gezichtsvermogen op diverse wijzen aantasten. De symptomen kunnen zijn: door het wazig zien van letters kan men bijvoorbeeld leesproblemen krijgen en niet meer in staat zijn om voorwerpen scherp te zien van veraf danwel van dichtbij. Wanneer men last heeft van dergelijke klachten is het verstandig een oogtest uit te laten voeren. Naar aanleiding hiervan kan men dan een bril of contactlenzen laten aanmeten.