In het bijzonder worden het vermogen tot oriëntatie in tijd, persoon of plaats, het geheugen, taal, emotionaliteit, probleemoplossend denken, eigenwaarde, plannen en dergelijke aangetast.
Bij de vaakst vorm van dementie, de ziekte van Alzheimer, wil dit zeggen dat dit eerst het korte termijn geheugen (of anders gezegd: het inprenten, het onthouden en het opslaan van nieuwe informatie) slechter functioneert, terwijl het lange termijn geheugen bijna volledig behouden blijft. De herinneringen van het langst geleden blijven dus wel intact, maar meer recente gebeurtenissen worden niet langer opgeslagen. Daardoor keert de demente min of meer terug naar de jeugd van de patient. Op die manier kan een demente bijvoorbeeld wel de naam van een partner noemen die jaren eerder is overleden. Of kan een patiënt van in de 80 denken dat deze nog zestien jaar oud is. Verder kan het gebeuren dat de betreffende persoon andere personen niet meer herkennen, zelfs een eigen kind niet (dit heeft te maken met het feit dat het korte termijn geheugen aan is *getast).
Dementie* is een aandoening welke zich met name op oudere leeftijd manifesteert. Naarmate de jaren vorderen, neemt dus eveneens de kans toe dat men met een zekere vorm van dementie te maken zal krijgen. Aangezien het percentage oudere mensen in de westerse landen toe is genomen, krijgen alsmaar meer mensen met deze ziekte te maken. Doordat vrouwen gemiddeld ouder worden dan mannen komt bij hen dementie dan ook meer voor dan bij mannen.
Uit onderzoek is gebleken dat hoogopgeleide mensen niet enkel en alleen ouder worden maar eveneens gemiddeld op latere leeftijd dement worden in vergelijking tot de laagopgeleiden. Dit heeft te maken met het feit dat de hersenen van hoger opgeleide mensen actiever zijn en als gevolg daarvan het afsterven van de hersencellen af wordt geremd.