Flauwvallen wordt soms verward met drie andere situaties waarin men het bewustzijn kan verliezen. Een voorbeeld daarvan is flauwvallen bij een tekort aan suiker. Bij diabetes zorgt een suikertekort ervoor dat men flauwvalt. De duur van het buiten bewustzijn zijn is dan langer dan wanneer men “gewoon” flauw zou vallen. Twee overige vormen van flauwvallen zijn epilepsie en een shock.
Deze zijn echter nauwelijks te verwarren met flauwvallen. Een shock ontstaat i9mmers vaak bij een ernstig bloedverlies, en dat is bij flauwvallen dikwijls niet zo. Een shock is bovenal ook zeer gevaarlijk waarbij flauwvallen op kan treden. Flauwvallen zelf, dus niet in het geval van een shock, is niet zeer gevaarlijk. Een epilepsie aanval zit eveneens weer anders in elkaar dan gewoon flauwvallen. Bij een epileptische aanval wordt men immers blauw en stijf en valt neer op de grond. Het is dus tamelijk gemakkelijk om flauwvallen te onderscheiden van de drie eerder genoemde aan flauwvallen gerelateerde fenomenen.
Flauwvallen ontstaat dus door een snelle daling van de bloeddruk. Door de lage bloeddruk krijgen de hersenen niet voldoende zuurstof. Een tekort aan zuurstof in de hersenen is gevaarlijk en om die reden past het lichaam zelfbescherming toe. Zodra men onvoldoende zuurstof krijgt in de hersenen dan reageert het lichaam hierop door flauw te vallen. Men komt dan in horizontale positie op de grond te liggen waardoor het bloed in het lichaam dan de kans krijgt om naar de hersenen te stromen. Het gevolg daarvan is dan dat men bijkomt.
In sommige gevallen gebeurt het flauwvallen zo snel dat men zelf niet door heeft dat men niet goed wordt. Dikwijls voelt men zichzelf een beetje licht in het hoofd en draaierig, krijgt men het warm en gaat men transpireren. Men kan het eveneens merken aan een hoge hartslag.