Het moment waarop een meisje voor de eerste keer menstrueert wordt aangeduid als de menarche. Deze treedt vaak pas op nadat de borsten zich zijn gaan ontwikkelen, het meisje een groeispurt heeft gehad en het schaamhaar is ontstaan. Het is vast komen te staan dat de leeftijd waarop de eerste menstruatie zich aan zal dienen voor een belangrijk deel erfelijk bepaald is. Er kunnen dan ook sterke gelijkenissen tussen moeders en dochters waar worden genomen onder andere op het gebied van de hoeveelheid bloed die men tijdens de menstruatie verliest, de duur van de menstruatiecyclus en of men wel of geen pijnklachten heeft tijdens de menstruatie.
Het tijdstip van de eerste menstruatie hangt eveneens samen met factoren zoals stress en lichaamsgewicht. Wat zwaarder gebouwde meisjes zullen daarom vaak iets eerder hun eerste menstruatie krijgen. Normaliter zal de menarche voor het vijftiende levensjaar vallen. In de praktijk beschouwd men echter 18 jaar als de grens van een normaal begin van de menstruatie. Toch kan het voorkomen dat een vrouw pas op haar negentiende of zelfs twintigste jaar voor het eerst gaat menstrueren.
Na het verschijnen van de eerste menstruatie zal een meisje nog zo’n zes centimeters groeien. De menstruaties die op de menarche volgen zijn doorgaans niet erg regelmatig en voor een bepaalde tijd kan er geen eisprong aan vooraf gaan waardoor het meisje nog niet vruchtbaar zal zijn. Dit is echter niet in alle gevallen zo.
Een paar maanden voordat de eerste menstruatie zich aan zal dienen zullen een heleboel meisjes last krijgen van een verhoogde afscheiding uit hun vagina. Hieraan kan men, mits men hiervan op de hoogte is, merken dat het groeiproces in gang is gezet en dat de slijmvliezen van de baarmoeder en de vagina tijdelijk vergestimuleerd zijn.